Een nieuwe film over het leven van Maria Montessori. Daar wilde ik vanuit onze interesse over de Montessori methode en Montessori speelgoed natuurlijk meer over weten. Daarom huurde ik de film en ging er eens even goed voor zitten. Hieronder leg ik kort het verhaal uit en vertel wat ik er van vind.

Het verhaal is overigens niet geheel autobiografisch en gedramatiseerd. De film richt zich op de eerste jaren van Maria Montessori terwijl ze werkt aan haar onderwijsmethode.

Het verhaal van de film Maria Montessori

We bevinden ons in het begin van de 20e eeuw, in Rome. Daar kruisen de paden van Maria Montessori (Jasmine Trinca) en de succesvolle Franse courtisane (de nette middeleeuwse benaming voor een high end callgirl) Lili d’Alengy (Leïla Bekhti) elkaar. Ze leren elkaar kennen op een cruciaal moment in hun levens. Lili, die een luxueus leven in Parijs leidde ziet zich gedwongen de stad te ontvluchten om haar reputatie te beschermen. De reden hiervoor is de ontwikkelingsstoornis van haar dochter. In de aristocratische kringen waarin ze verkeert geldt dat in die tijd als een schande. Met Lili’s vlucht naar Rome probeert ze in haar ogen zowel haar kind als zichzelf te redden van publieke vernedering.

Maria Montessori

Terwijl Lilli vlucht naar Rome is Maria Montessori bezig aan het begin van een revolutie in het onderwijs. Ze werkt aan het ontwikkelen van een geheel nieuwe, baanbrekende onderwijsmethode. Die methode is erop gericht kinderen met leerproblemen niet als mislukkingen te zien, maar juist hun unieke potentieel naar voren te brengen. In een tijd waarin het idee van geïndividualiseerd onderwijs vrijwel onbestaande is, streeft Maria ernaar om een ruimte te creëren waarin elk kind, ongeacht beperking of achtergrond, zich op zijn eigen manier kan ontwikkelen. Dit doet ze terwijl haar eigen zoon bij een ‘voedster’ is ondergebracht, omdat hij verwekt is zonder dat Montessori getrouwd was. Een schande in die tijd en een pijnlijke keuze voor Montessori.

De ontmoeting met Lilli

Wanneer Lili en Maria elkaar ontmoeten, ontstaat er een onverwachte band. Door Maria’s methodes leert Lili haar dochter op een geheel nieuwe manier te zien. In plaats van haar enkel te definiëren door haar beperking, begint Lili haar dochter te herkennen als een meisje met een sterke wil, eigen talenten en ongebruikelijke kwaliteiten.

Omgekeerd speelt Lili ook een belangrijke rol in het leven van Maria. Als ervaren en wereldwijze vrouw biedt Lili Maria een nieuw perspectief op de wereld. Ze helpt haar om haar ambities om te zetten in daden. In de film geeft Lilli Maria dan ook een extra zetje om háár Montessori methode aan te prijzen en niet bescheiden te zijn.

Wat vond ik er van?

De film gaf een mooi tijdsbeeld. In de basis werd uitgelegd hoe de Montessori Methode tot stand kwam en onder welke omstandigheden.

Ik ben naast de Montessori methode natuurlijk vanuit het werk vooral geïnteresseerd in Montessori speelgoed. Het was heel leuk en opvallend om te zien dat de makers daar ook aandacht aan besteed hadden. Zag je bijvoorbeeld veel sorteerspeelgoed en houten blokken en vormen om mee te spelen. Ik was ook erg gefocust op het ontdekken van een klimrek, maar dat werd helaas niet getoond. Wat ze wel lieten zien is dat kinderen constant werden gestimuleerd om dingen zelf te doen. En dat is natuurlijk wat ook de basis van Montessori speelgoed is. We schreven eerder al een artikel over de Montessori Methode en het bijbehorende speelgoed, waarin dit uitgelegd wordt.

Daarnaast vond ik dat de film een goed beeld gaf van de starheid in opvattingen die aan het begin van de vorig eeuw nog leefden. Wat hoort en wat hoort niet was duidelijk verankerd. Althans, dat kwam in de film sterk naar voren. Waarschijnlijk in een poging om het doorzettingsvermogen en de unieke prestatie van Maria Montessori nog beter uit te lichten. Maar was het zo dat het werd overdreven? Ik denk het niet. Dat blijkt namelijk wel uit het feit dat ook de zoon van Mario Montessori een belangrijke rol speelde in het verhaal.

Je kunt het je bijna niet voorstellen dat een geëmancipeerde vrouw er toch voor kiest haar zoon bij een ‘voedster’ op het platteland te laten plaatsen. Enkel en alleen omdat het kind is geboren terwijl ze niet getrouwd was. Maar dat was een andere tijd, met andere opvattingen. Het is wel weer inspirerend om te zien hoe sommige mensen daar toch uit weten te breken. Ook anno nu nog steeds een interessant thema.

Een van de rode draden die door de film liep, waren de ontmoeting met met Lilli die zelf een kind met een beperking had. In het echt is dit echter niet het geval geweest, zo blijkt. Lilli is er door de regisseur bijgebracht. Waarschijnlijk in een poging ook andere klassen van de samenleving te portretteren en daarbij ook de hypocrisie in aristocratische kringen te belichten. Een kind met een beperking: dat is een schande. Vrouwen betalen voor eigen gerief: geen probleem. Zolang je perfecte leventje voor de buitenwereld maar perfect lijkt. Ondanks de vrije interpretatie van de regisseur geeft dit de film wat extra lagen. Het is tenslotte geen documentaire.

Kinderen met handicap

Opvallend vond ik verder dat kinderen met een handicap of beperking ook echt door kinderen met een beperking werden gespeeld. Dat maakte het geloofwaardig. Bovendien laat het prachtig het contrast zien tussen toen (stop ze maar weg) en nu (je hoort erbij).

Mario Montessori

Na de film was ik benieuwd of het echt zo was dat Maria Montessori een zoon had die Mario heette. En ja, dat was zo. Sterker nog: hij bleek later erg belangrijk te zijn geweest bij de verspreiding van de Montessori-methode. Daar waren echter wel wat wendingen in zijn leven for nodig. Als gezegd werd hij geplaatst bij een pleeggezin. Pas op zijn vijftiende kwam hij te weten dat Maria Montessori zijn echte moeder was. Vanaf dat moment werden ze ook onafscheidelijk en trok hij bij haar in.

Mario en Maria Montessori

Mario reisde met haar mee naar verschillend landen om te helpen bij het opzetten van Montessori scholen. Na de dood van zijn moeder Maria, in 1956, zette hij haar werk voort tot zijn dood in 1982. Mario Montessori trouwde en kreeg vier kinderen. Een van zijn kinderen, Renilde Montessori, zou later een belangrijke figuur worden in de Montessori-beweging en het werk van zowel Maria als Mario voortzetten.