Balans. Je staat er niet bij stil, maar het is enorm belangrijk. Je hebt het simpelweg nodig om bijvoorbeeld te kunnen staan of zitten. Gelukkig regelt een gezond lichaam zelf dat we in balans of in evenwicht zijn. Zo kunnen we functioneren zonder dat we daar bij na hoeven denken.
Balans is een prachtig staaltje samenwerking van ogen, spieren en evenwichtsorganen die signalen doorgeven aan de hersenen. Er gebeurt zoveel tegelijkertijd terwijl het grotendeels vanzelf gaat. Fascinerend, als je er wél over nadenkt. In deze blog beantwoorden we verschillende vragen over balans en evenwicht en bekijken speelgoed dat helpt bij het trainen van de vaardigheden.
Balans bij kinderen neemt af
De aanleiding daarvoor is een nieuwskop die me aan het denken zette. ‘Kinderen verliezen balans tijdens coronacrisis’. Ik dacht in eerste instantie dat het ging om balans van ouders met kinderen tussen werk en gezin, maar niets was minder waar. Het ging daadwerkelijk over het ‘evenwicht’ of de ‘balans’ van kinderen. Doordat ze minder sporten tijdens de eerste lockdown, was dit afgenomen, onderzocht het Mullier Instituut. ‘Met name op het onderdeel balanceren scoren na de lockdown meer kinderen uit groep 1/2 slechter’, las ik in het rapport.
En dat is best verontrustend voor een basisvaardigheid van kinderen. Het geeft niet alleen het belang van voldoende sporten en bewegen aan, maar ook dat sporten en bewegen dus kan bijdragen aan de ontwikkeling van balansvaardigheden. Wij bieden bij Jindl verschillende soorten balans speelgoed aan. Vaak benoemen we dan ook dat het speelgod goed is om je balans te trainen of de motorische vaardigheden te ontwikkelen. Maar als we dat schrijven moeten we ook weten hoe het werkt, vind ik. Daarom verdiepten we ons erin. En de antwoorden op de vragen die we hadden vind je hieronder:
Waarom is balans belangrijk?
Balans heb je nodig om in het dagelijks leven te kunnen functioneren. Ook al denk je er niet bij na, je hebt balans (of het vermogen om je evenwicht te bewaren), nodig om bijvoorbeeld te zitten, te lopen of te sporten. Juist de vanzelfsprekendheid, maakt het belangrijk.
Volwassenen hebben het geleerd om hun evenwicht te behouden, maar er gaat een heel proces aan vooraf. Dat kun je natuurlijk het best zien als je naar een baby of een dreumes kijkt. Stapje voor stapje maken ze zich klaar om eerst rechtop te zitten zonder om te vallen, dan te staan en vervolgens te lopen. Als je een waggelend dreumesje die net leert op te lopen in gedachten houdt, kun je je wat meer voorstellen bij het proces. Langzaam maar zeker gaan ze een stapje verder, tot het lukt. En als het eenmaal lukt, betekent dit dat ze hun evenwicht kunnen bewaren. Ze zijn in balans.
Naarmate kinderen wat ouder worden, leren ze ook andere dingen. Rennen, op één been staan, springen of over een evenwichtsbalk lopen, bijvoorbeeld. Het wordt heel normaal om je evenwicht te kunnen bewaren en zonder dat je er bij nadenkt, heb je dit vermogen steeds nodig. Ook als volwassene denk je er doorgaans niet meer over na. Tenzij het vermogen om je balans te bewaren afneemt door bijvoorbeeld ouderdom of een ziekte. Dan merk je pas weer hoe belangrijk balans en evenwicht is in je dagelijks leven. We kunnen niet zonder bij ‘normaal’ functioneren.
Hoe werkt evenwicht?
Evenwicht is het vermogen om je balans te bewaren. Althans, zo beschrijven wij het hier. En dit is een prachtig proces, al zeg ik het zelf. Je ogen, spieren en evenwichtsorganen geven signalen aan de hersenen waardoor dat allemaal lukt. Je gebruikt dus echt bijna je hele lichaam om je evenwicht te bewaren. Bijzonder is dat dit allemaal zo vanzelf lijkt te gaan.
Verscholen in het binnenoor ligt je evenwichtsorgaan. Veilig achter het rotsbeen. Vanuit het evenwichtsorgaan bereikt informatie onze hersenen. Hierdoor kunnen we, kort gezegd, ons evenwicht bewaren. Natuurlijk kunnen we daarbij niet zonder andere lichaamsdelen als ledematen, spieren en ogen. Het evenwichtsorgaan is de belangrijkste spil in het evenwichtsproces. Als dat niet goed functioneert, kun je last hebben om je balans te bewaren.
Kun je je evenwicht trainen?
Ja! Je kunt je evenwicht zeker trainen. Sterker nog: dat doen we eigenlijk vanaf onze geboorte. Langzaam maar zeker zorgen we er door oefening voor dat we zelfstandig kunnen zitten, staan en lopen. Baby’s helpen we in het begin uiteraard.
Een voorbeeld is dat we baby’s die neigen naar zelfstandig zitten soms kort omringen met kussen om ze wat steun te geven. Op deze manier ervaren ze hoe het is om te zitten en trainen er zo eigenlijk voor.
Maar je kunt uiteraard ook een stapje verder gaan. Denk aan koorddansers of circusartiesten. Zij zijn het ultieme voorbeeld van hoe je je evenwicht en balans kunt trainen.
Uit het feit dat de balansvaardigheden bij 1- en 2-jarigen is afgenomen toen ze minder bewogen, blijkt bewegen en sporten erg belangrijk is. Een heel leven lang. Kinderen hebben het ook gewoon nodig om bijvoorbeeld in de klas zonder moeite rechtop te zitten. Dat lijkt vergezocht, maar als de balansvaardigheden afnemen kost ook zo’n ogenschijnlijk simpele houding meer energie dan nodig is. En dat gaat ongemerkt weer ten koste van de aandacht voor de lesstof.
Balans speelgoed voor trainen evenwicht
Spelen is leuk. En als spelen leuk is, doe je het ook graag en vaak. Door actief te spelen kan het gevoel voor evenwicht en balans getraind worden. Zo raken (kleine) kinderen
We laten enkele voorbeelden zien van balans speelgoed voor thuis. Tegelijkertijd wordt dit speelgoed veel ingezet door professionals in bijvoorbeeld de kinderopvang en bij (kinder)fysiotherapiepraktijken
Koppelbare balansbalk
Een mooi voorbeeld is deze koppelbare balansbalk. Mooie parcours maak je ermee en kinderen trainen ongemerkt hun balans, want het is bovenal heel leuk.
Evenwichtsbalk voor thuis
Perfect om te oefenen in een rechte lijn te lopen. Doordat deze evenwichtsbalk voor thuis slechts 6 centimeter van de grond staat, is deze oefening uitdagend, maar toch veilig. Wordt ook veel gebruikt in fysiotherapie praktijken.
Balance board
Ondertussen een klassiekertje. Dit balance board met vilt van Jindl. Kinderen verzinnen steeds weer een vindingrijke manier om er mee te spelen. De basis is: je gewicht van de ene naar de andere kant verplaatsen, ‘schommelen’ op je voeten balans zoeken. Super leuke bezigheid en goed voor het trainen van je evenwicht en balans.
